گبه نوعی زیرانداز فرش مانند ، درشت بافت با پرزهای بلند است که معمولاً جنس پشمی دارد. نرمی و راحتی گبه در عین زیبایی و ماندگاری ، گبه را در زمره زیراندازهای محبوب قرار داده است.
گبه ها از انواع قالی محسوب می شوند که ازنظر اندازه معمولاً کوچک تر از قالی هستند. ازنظر نوع بافت هم گبه ها پرزهای بلندتری دارند و تعداد پودهای آن ها کمتر است. در طراحی گبه برخلاف قالی معمولاً بافنده طرح و نقش قبلی برای بافت ندارد و در طول بافت گبه از حس و حال و ذوق هنری خودش الهام می گیرد.
حتی رنگ های به کار رفته در گبه هم با روحیات بافنده ارتباط مستقیم دارند. شاید دلیل اینکه گبه جذابیت فوق العاده ای برای اکثر مردم دارد همین نمایان بودن احساسات بافنده آن در نقوش و رنگ های گبه است.
گبه ها از چه موادی تولید می شوند؟
گبه از زیر اندازهای اصیل ایرانی است که از دیرباز توسط عشایر به وسیله پشم بز و گوسفند تولید می شد. عشایر برای تولید گبه از دارهای سنتی و پشم طبیعی حیوانات استفاده می کردند.
روستاییان برای رنگ زدن گبه از رنگ های طبیعی سیاه و سفید ، خاکستری یا قهوه ای و گاهی هم کرم رنگ استفاده می کردند؛ اما در حال حاضر گبه ماشینی در کارخانه ها توسط دستگاه ریسندگی و با استفاده از رنگ های شیمیایی متنوع و از جنس الیاف تولید می شود.
مزایا و معایب گبه چیست؟
- دوام در عین زیبایی
گبه ها جزو انواع بسیار مقاوم فرش ها هستند که انواع مرغوب آن تا چندین سال زیبایی و جذابیت اولیه خود را حفظ می کنند.
- دکوراسیون متفاوت
گبه ها بهترین انتخاب برای افزودن تنوع به دکوراسیون منزل و خاص تر و جذاب تر شدن دکوراسیون هستند. گبه های با طرح های مدرن برای سبک های مدرن و گبه ها با طرح های سنتی مثل گل بوته و… با سبک کلاسیک تطابق بیشتری دارند.
از گبه ها با طرح های سنتی برای ایجاد یک دکوراسیون تلفیقی و شیک در کنار وسایل مدرن هم می توان استفاده کرد.
- گرما و صمیمیت
رفتن به گذشته ها و خاطرات قدیمی و سفر به صلح و صفا و سادگی زندگی عشایر با کمک گبه ها ممکن می شود. گبه ها با نقش های خاص و جذابشان علاوه بر گرم تر نمودن منزل در القای حس صمیمیت و سادگی نقش به سزایی دارند.
- راحتی
گبه به دلیل داشتن پرزهای بلند و تراکم بالاتر بسیار نرم و راحت است.
- اصالت ، زیبایی و دوام
اصالت ، زیبایی و دوام از ویژگی های فوق العاده گبه است ، مواردی چون کوچک بودن (گبه ها معمولاً در ابعاد بین ۲ تا ۶ متر تولید می شوند) و هم چنین گران بودن گبه های مرغوب جزو معایب آن ها محسوب می شود.
انواع مختلف گبه چیست؟
حال که دریافتیم گبه چیست وقت آن است که بدانیم چه انواعی دارد ؛ گبه ها در طرح و نقش های مختلف تولید می شوند. گبه ها بر اساس معیارهایی مانند اندازه ، طرح و نقش و محل تولید به انواع مختلفی تقسیم می شوند.
گبه ها ازنظر اندازه به گبه های کوچک ، گبه های قالیچه ای و گبه های پتویی تقسیم بندی می شوند.
برخی از انواع معروف گبه به شرح زیرند:
گبه بختیاری
این نوع گبه مختص ایل بختیاری است و در طرح و نقش های متفاوت دیده می شود. این نوع گبه جزو انواع مشهور گبه است که نقوش و طرح های خاص آن طرفداران بسیار دارد.
گبه شول
شول از روستاهای بوشهر است که در آن گبه بافی رواج بسیاری دارد. گبه های شول معمولاً بافت ریزی دارند و از انواع مرغوب گبه دستباف ایرانی محسوب می شوند.
گبه فانتزی
گبه فانتزی از انواع گبه ماشینی است که درواقع نوعی از فرش های کم پرز و با تراکم پایین هستند که در طرح های شبیه به گبه های سنتی و در رنگ های متنوع و زیبا تولید می شوند.
گبه های پتویی یا دو طرفه
این نوع گبه دستباف در گذشته توسط عشایر به عنوان روانداز استفاده می شدند. این گبه ها در دو طرف دارای پرزهای بلند هستند. درواقع مثل اینکه دو گبه به هم دوخته شده باشند. گبه های پتویی دوطرفه نرمی و ضخامت بیشتری دارند.
گبه ترکمن
گبه ترکمن از انواع گبه دستباف است که توسط ترکمن ها تولید می شود. در طراحی گبه های ترکمن معمولاً از نقش های مختلف ریزودرشت استفاده می شود. گبه های ترکمن بجنورد از انواع معروف گبه های ترکمن هستند.
گبه های شطرنجی
گبه های شطرنجی از انواع گبه دستباف هستند که بیشتر در مناطق جنوبی کشور تولید می شوند. در طراحی این گبه ها از نقوش شلوغ و شطرنجی مانند استفاده می شود. در ساختار این گبه ها معمولاً از دو رنگ یا بیشتر استفاده می شود.
گبه های مدرن
این نوع گبه با پرزهای کم و در رنگ ها و طرح های مدرن تولید می شوند و علاوه بر هماهنگی با سبک چیدمان مدرن به خانه ی شما گرما و صمیمیت و زیبایی خاصی می بخشد.
گبه قشقایی یکی از انواع اصیل گبه های ایرانی است
گبه قشقایی یکی از انواع معروف گبه ی دست بافت ایرانی است که توسط ایل قشقایی تولید می شود. این نوع گبه به واسطه داشتن طرح و نقش های خاص شهرت جهانی دارد. گبه های قشقایی به صورت صد در صد طبیعی بافته می شوند. از پشم به کار رفته در آن ها تا ریسندگی با دست و هم چنین رنگ های طبیعی به کار رفته در نقشه گبه قشقایی همه چیز اصیل و کاملاً طبیعی است.
پشم به کا ررفته در گبه قشقایی ، پشم کاملاً طبیعی است. گبه قشقایی شیراز که از پشم اصیل و مرغوب شیراز تولید شده است ، جزو مشهورترین انواع گبه در جهان است. طرح های گبه قشقایی اغلب شامل طرح های ساده و زیبا می شود که معمولاً در عین سادگی بسیار پرمعنی و جذاب هستند. سه طرح معروف گبه قشقایی عبارت اند از:
- طرح شیر دست آموز
این طرح جزو طرح های معروف نقشه گبه قشقایی است که شامل شیر قلاده به گردن است که شباهت زیادی به سگ دارد. شیر در فرهنگ ایرانیان نماد قدرت و شکوه و عظمت است و در فرهنگ اسلامی هم جایگاه ویژه دارد. در طراحی این نوع گبه از رنگ های شفاف استفاده می شود.
- ستاره ی هشت پر
ستاره ی هشت پر از طرح های معروف نقشه گبه قشقایی است که نماد خورشید است.
- طرح گل و مرغ
این طرح جزو زیباترین طرح های نقشه گبه قشقایی است که طراحی چشم نواز و فوق العاده دارد. گبه های با طرح طبیعت ، نقش های شلوغ و درهم رفته ای دارند.
طرح های خشتی ، درختی ، ابرش ، اردک و طرح چهار فصل از دیگر انواع طرح های نقشه گبه قشقایی هستند.
سخن آخر
برای ایران و ایرانی هر چیزی که نماد تمدن و تاریخ دیرینه سرزمینش باشد ، ارزشمند و ستودنی است. ما در این مقاله به صورت کوتاه توضیح دادیم گبه چیست ؟ گبه ها از انواع فرش های ایرانی هستند که در گذشته فقط به شکل دستبافت و در حال حاضر در اشکال دستبافت و ماشینی تولید می شوند.
- ۰۰/۰۱/۱۴